Malpraktis Davalarında Hekime ve Sigorta Şirketine Rücu: 2025 Yönetmelik Değişikliği Ne Getiriyor?

Hekime Rücuda Yeni Dönem-2025 Malpraktis Yönetmelik Değişikliği

5 Haziran 2025 tarihinde yürürlüğe giren yönetmelik değişikliğiyle birlikte, kamu ve üniversite hastanelerinde görev yapan hekimlerin malpraktis kaynaklı tazminat ödemelerinde yeni bir aşamaya geçildi.

İdare tarafından ödenen tazminatların hekime ne zaman ve nasıl rücu edileceği, sigorta şirketine doğrudan başvurunun mümkün olup olmayacağı gibi temel sorular yeniden gündeme geldi. 2022 tarihli yönetmelikle sıkı kurallara bağlanan bu süreç, yeni düzenleme ile sigorta hukukunu doğrudan etkileyen bir yapıya kavuştu.

Bu yazı dizisinde, malpraktis ve rücu hukukunun güncel sorunlarını ele alıyoruz. İlk bölümde; hekime şahsen rücu koşulları, sigorta şirketine yöneltilebilecek taleplerin hukuki temeli, Türk Ticaret Kanunu ve Borçlar Kanunu çerçevesinde halefiyet ilişkisi, poliçe teminat limitleri ve anayasal ilkeler bakımından getirilen yenilikler değerlendirilecektir.

Yönetmeliğin Eski ve Yeni Hali: Getirilen Değişiklikler

15.06.2022 tarihli yönetmelik, idarenin sorumluluğunda ödenen tazminatın ilgili sağlık personeline rücusunu oldukça sıkı koşullara bağlamıştı. Yönetmeliğin amacı ve kapsam maddelerinde, ancak “görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle görevini kötüye kullandığı” kesinleşmiş ceza mahkemesi kararı ile tespit edilen hallerde sağlık personeline rücu edilebileceği belirtilmekteydi. Dolayısıyla önceki düzenlemede idarenin rücu hakkı, hekimin kişisel kusurunun mahkeme kararıyla sabit olmasına, fiilin görevi kötüye kullanma suçu kapsamında değerlendirilebilmesine bağlıydı. Bu yüksek eşik, uygulamada hekimlere rücu imkanını son derece sınırlı hale getirmekteydi. Nitekim 2022 yönetmeliğinin 12. maddesi, kamu kurum/kuruluşları veya devlet üniversitelerine karşı açılan tazminat davaları sonucunda idarece ödenen meblağın, ancak hekimin kasten görev gereklerine aykırı hareket ettiğinin kesinleşmiş ceza kararıyla belirlenmesi halinde ilgili sağlık personelinden kusur oranı gözetilerek talep edilebileceğini hükme bağlamıştı.

05.06.2025 tarihli yönetmelik değişikliği özellikle rücu mekanizmasını değiştiren önemli yenilikler getirmiştir. Yapılan değişiklikler özetle şu şekildedir:

Amaç maddesi: Önceki yönetmelikte amaç, idarece ödenen tazminatın kesinleşmiş ceza mahkemesi kararı ile tespiti halinde ilgilisine (hekime) rücu edilmesine dair usul ve esasları düzenlemek iken; 05.06.2025 değişikliği ile bu amaca “tazminatın sigorta şirketinden talep edilmesi” ibaresi eklenmiştir. Böylece yönetmeliğin amacı, idarenin hekimlerin sigorta şirketine rücu etme yetkisini de kapsayacak şekilde genişletilmiştir.

Kapsam maddesi: Yönetmelik hâlihazırda Mesleki Sorumluluk Kurulunu ve kamu veya özel sağlık kurum/kuruluşları ile devlet ve vakıf üniversitelerinde görev yapan hekim, diş hekimi ve diğer sağlık meslek mensuplarını kapsamaktadır. 2025 değişikliği ile kapsam maddesinde küçük bir ifade değişikliğine gidilerek “rücu sürecindeki iş ve işlemler” yerine “idarece ödenen tazminatın rücu işlemleri” ifadesi kullanılmıştır. Bu değişiklik, kapsama giren “rücu işlemlerinin” idarece ödenen tazminatlarla sınırlı olduğunu vurgulamaktadır.

Tanımlar: Değişiklik yönetmeliği, tanımlar maddesine “Sigorta şirketi” tanımını eklemiştir. Buna göre sigorta şirketi, tabip, diş tabibi ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanların yaptırdığı zorunlu meslekî malî sorumluluk sigortasını sağlayan sigorta şirketi olarak tanımlanmıştır.

Soruşturma usulü ve izin süreçleri: Değişiklikle yönetmeliğin soruşturma süreçlerine ilişkin çeşitli teknik düzenlemeler yapılmıştır. Örneğin 5. maddede soruşturma izin süreçlerinin elektronik ortamda yürütülebileceği, 9. maddede suçun öğrenilme tarihinin tanımı (ihbar/şikâyet üzerine ön inceleme onayı tarihi olarak) eklenmiştir. 8. madde ve 10. madde gibi hükümlerinde de metin tadilleri yapılarak soruşturma süreçleri ve tebligat usulü netleştirilmiştir. Bu değişiklikler, hekimler hakkında yapılacak inceleme ve izin prosedürlerini hızlandırmayı ve belirsizlikleri gidermeyi amaçladığı düşünülmektedir.

Rücu mekanizması (Madde 12): En önemli değişiklik, rücu usulüne ilişkindir. Önceki yönetmelikte 12. maddenin 2. fıkrası, idarenin rücu talebini yalnızca kamu kurum/kuruluşları ve Devlet üniversitelerinde görev yapan sağlık personeli için düzenlemekteydi. 2025 değişikliği ile bu fıkradaki “kurum ve kuruluşları ve Devlet üniversitelerinde” ibaresi “kurum ve kuruluşlarında” şeklinde değiştirilmiştir. Böylece metin sadeleştirilerek devlet üniversiteleri de “kamu kurum ve kuruluşları” kavramı içinde mütalaa edilmiştir. Esasen vakıf (özel) üniversiteleri, idare hukukuna tâbi olmadığından rücu mekanizması onların çalışanlarını kapsamamakta; bu değişiklikle terminoloji tutarlılığı sağlanmaya çalışılmıştır.

İdarenin sigortacıya rücu hakkı (Madde 12 yeni fıkra): En çarpıcı yenilik, yönetmeliğin 12. maddesinin 3. fıkrasının tamamen değiştirilmesidir. Yeni düzenlemeye göre; idare, kesinleşen mahkeme kararıyla ödemek zorunda kaldığı tazminatı ödedikten sonra, ilgili olayda kusurlu olan ve zorunlu meslekî malî sorumluluk sigortası bulunan kamu kurumu veya devlet üniversitesi mensubu sağlık personelinin yerine geçer. İdare, adeta sağlık personeli konumunu devralarak, onun yerine sigorta şirketine başvurma hakkını kazanır. Madde, “bu sağlık meslek mensuplarının verdikleri zararlardan dolayı idare tarafından ödenen tazminatın (avukatlık ücreti ve yargılama giderleri dâhil) sağlık meslek mensubunun kusuru oranında ve sigorta teminatı dâhilinde, ilgili sigorta şirketinden talep edileceğini” açıkça hükme bağlamaktadır. Böylelikle, idare tarafından ödenen tazminatın sigorta kapsamında kalan kısmının sigortacıdan tahsili mekanizması yönetmeliğe girmiştir. Önceki yönetmelikte idarenin sigortacıya doğrudan başvurma yetkisi öngörülmediğinden, bu değişiklik rücu usulünde paradigma değişimi anlamına gelmektedir.

Mesleki Sorumluluk Kurulu karar süreçleri (Madde 13): Yönetmelik değişikliği, Mesleki Sorumluluk Kurulu’nun rücuya ilişkin karar süreçlerinde de bazı düzenlemeler yapmıştır. Özellikle Devlet üniversitelerinde görevli sağlık personeli hakkında, Kurul kararının ilgili üniversiteye bildiriminden itibaren 6 ay içinde nihai kararın verilmesi gerektiği kuralı eklenmiştir. Bu düzenleme, üniversitelerin özerk yapısı gereği, Kurul kararı sonrasında üniversite yönetiminin de ayrıca değerlendirme yapmasına imkan tanımaktadır. Ayrıca 13. maddeye dair bazı süre kısıtları (örneğin “on gün içinde” veya “yedi gün içinde” gibi ibareler) metinden çıkarılmış, idarenin Kurul kararını bildirimini takiben rücu konusunda karar süreci esnetilmiştir.

Özetle, 05.06.2025 tarihli değişiklikler yönetmeliğin temel yapısını büyük ölçüde korumakla birlikte rücu sistemini sigorta boyutuyla genişletmiştir.  Soruşturma ve rücu prosedürlerini elektronik ortam ve kesin süreler yönünden güncellemiş, metinlerdeki bazı tekrar ve muğlaklıkları gidermiştir. En önemli fark, artık idarenin ödediği tazminatları hekime rücu etmek yerine öncelikle sigorta şirketinden talep edecek olmasıdır.

Bir sonraki yazımıza   yeni rücu mekanizmasının ayrıntıları ve hukuki boyutu ele alınacaktır.

Arb. Av. Ayşe Gül Hanyaloğlu