Uluslararası Sağlık Turizmi Yönetmeliği (2025): Hukuki Değerlendirme

Uluslararası Sağlık Turizmi Yönetmeliği 2025

Bu çalışmada, 26 Nisan 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik ile getirilen düzenlemeler sistematik olarak incelenmiş, değişikliklerin sektöre etkileri hukuki açıdan değerlendirilmiştir.

Aşağıda, sağlık turizmi alanındaki mevzuat değişiklikleri ve yeni düzenlemelerin getirdiği temel hükümler sistematik olarak incelenmektedir.

1. Yeni Yönetmelikte Getirilen Temel Düzenlemeler

1.1 Yetki Belgesi Zorunluluğu

Önceki düzenlemede de sağlık tesisleri ve aracı kuruluşlar için uluslararası sağlık turizmi yetki belgesi alınması zorunluluğu bulunmaktaydı. Yeni Yönetmelik ile bu süreç ayrıntılandırılmış, başvuru belgeleri, değerlendirme usulleri ve yetkilendirme kriterleri daha sıkı hale getirilmiştir. Yetki belgesi alma süreci, belirli kalite ve yeterlilik standartlarının sağlanmasına bağlanmıştır.

1.2 Hizmet Standartlarında Getirilen Düzenlemeler

Yeni Yönetmelik  sağlık tesisleri ve aracı kuruluşlara ilişkin hizmet standartları ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Ameliyathane ortamında gerçekleştirilecek cerrahi ve girişimsel işlemler için #komplikasyon sigortası yaptırılması zorunlu hale getirilmiştir.

Ayrıca, uluslararası sağlık turistinin ülkemizde bulunduğu süre içinde alacağı sağlık ve aracılık hizmetlerinden, sunulan hizmetin türüne bağlı olarak sağlık tesisleri ve aracı kuruluşların sorumlu olacağı belirtilmiş; sunulan sağlık hizmeti sonrası ortaya çıkabilecek komplikasyonlar ve tıbbi kötü uygulamaların da bu sorumluluk kapsamına dahil edildiği ifade edilmiştir.

1.3 HealthTürkiye  ve Portal Düzenlemesi

Yeni Yönetmelikte #HealthTürkiye, Türkiye’nin sağlık hizmet sunumunun uluslararası alanda tanıtımına yönelik oluşturulan resmî bir sağlık turizmi markası olarak tanımlanmıştır. Ayrıca, Sağlık Bakanlığı tarafından kurulan ve uluslararası sağlık turizmi faaliyetlerinin kayıt, takip, denetim ve gözetimini sağlamak amacıyla oluşturulan internet portalı da HealthTürkiye adıyla faaliyet göstermektedir. Sağlık tesisleri ve aracı kuruluşların, uluslararası sağlık turizmi kapsamındaki tüm faaliyetlerini bu portal üzerinden kayıt altına alması ve bilgilerinde güncelleme yapması zorunlu tutulmuştur.

Önceki düzenlemede de sağlık tesislerinin uluslararası sağlık turizmi kapsamındaki hastalara ilişkin kişisel sağlık verilerini Bakanlık sistemine aktarmaları öngörülmüş, ancak bu hususa ilişkin düzenlemelerin Danıştay Onbeşinci Dairesinin 17/01/2018 tarihli ve Esas No: 2017/2259 sayılı kararı ile yürütmesi durdurulmuştur.

Yeni Yönetmelikte HealthTürkiye portalı üzerinden veri kaydı ve aktarımı öngörülmekle birlikte, kişisel sağlık verilerinin aktarımı konusunda ilerleyen süreçte hukuki tartışmaların ve yargı denetiminin yeniden gündeme gelmesi ihtimali bulunmaktadır.

2.  Performans Değerlendirme Sistemi ve Kriterleri

Yeni Yönetmelikte, sağlık tesisleri ve aracı kuruluşların faaliyetlerinin düzenli ve objektif bir şekilde izlenmesi amacıyla performans değerlendirmesine dayalı bir sistem öngörülmüştür. Bu kapsamda, performans değerlendirmelerinde yalnızca hizmet kalitesi değil; uluslararası akreditasyon durumu, yabancı dilde hizmet sunabilme kapasitesi, veri yönetimi ve hasta memnuniyeti gibi unsurlar da dikkate alınmaktadır.

Yönetmelik ekinde belirtilen performans kriterleri arasında şu ölçütler yer almaktadır:

• Sağlık tesisinin uluslararası sağlık turizmi yetki belgesine sahip olması,

• Türkiye Sağlık Hizmetleri Kalite ve Akreditasyon Enstitüsü (TÜSKA) akreditasyonu veya

  uluslararası geçerliliği bulunan kalite belgelerine sahip olunması,

• HealthTürkiye Portalı'na düzenli ve doğru veri girişi yapılması,

• Sağlık tesislerinde çalışan personelin belirli bir oranının (%20) yabancı dil yeterliliğine

  sahip olması,

• Uluslararası hastalara yönelik memnuniyet anketlerinin düzenli olarak uygulanması ve raporlanması,

• Tıbbi komplikasyonların yönetimi süreçlerinin etkinliğinin izlenmesi,

• Uluslararası tanıtım faaliyetlerinin yürütülmesi ve uluslararası pazarlarda aktif tanıtım stratejilerinin uygulanması,

• Sağlık personelinin sağlık turizmi alanında hizmet içi eğitimlere katılımının sağlanması.

Belirlenen kriterler doğrultusunda, sağlık tesisleri ve aracı kuruluşlar yılda en az bir kez performans değerlendirmesine tabi tutulacak; değerlendirme sonucunda kısmen yeterli veya yetersiz bulunan kuruluşların yetki belgeleri askıya alınabilecek veya iptal edilebilecektir.

3. Fiyatlandırma Usulü

Yeni düzenleme ile uluslararası sağlık turizmi kapsamında sunulan sağlık hizmetlerinin fiyatlarının doğrudan Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmesi hüküm altına alınmıştır. Sağlık tesisleri, Bakanlıkça belirlenen sağlık turizmi fiyat tarifesinde yer alan usul ve esaslara uymakla yükümlü kılınmıştır Bu durum, fiyatlandırma konusunda sektör dinamiklerinden bağımsız bir kamu müdahalesi getirmektedir.

Buna ek olarak, yeni Yönetmelikte fatura düzenlenmesi ve verilecek belgelere ilişkin detaylara yer verilmiştir. Bu kapsamda:

• Sağlık tesisleri, sağlık turizmi kapsamında hizmet alanlar için ilgili mevzuat hükümlerine uygun şekilde satış fişi veya fatura düzenlemek zorundadır.

• Satış fişi veya faturaya ek olarak, sunulan sağlık hizmetlerinin ayrıntılı dökümünü ve birim fiyatlarını gösteren bir belge hazırlanması gerekmektedir.

  Ayrıca, hizmet alan kişilerin talebi halinde aşağıda belirtilen belgelerin de ücretsiz olarak verilmesi zorunludur:

  • Sağlık tesisinde kullanılıp bedeli hastadan tahsil edilen ilaç ve sarf malzemelerine ilişkin tür ve miktar listesinin sunulması,

  • Adli vakalara ilişkin belgeler hariç olmak üzere, laboratuvar tetkik sonuçları, tahlil sonuçları ve radyolojik görüntülerin kopyalarının verilmesi,

  • Dışarıdan satın alınan ilaç ve malzemelere ait reçetelerin sağlanması.

Aracı kuruluşlar açısından ise, uluslararası sağlık turistine ve refakatçilerine sunulan konaklama, ulaşım, transfer, tercümanlık ve danışmanlık gibi hizmetler için talep edilen ücretlerin ayrıntılı dökümünün verilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Yeni düzenleme ile, sağlık turizmi kapsamında hizmet sunan tesisler ve aracı kuruluşlar bakımından hem fiyatlandırma süreçlerinin hem de belge düzenleme yükümlülüklerinin daha ayrıntılı şekilde tanımlandığı görülmektedir.

4 Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetlerinde Yapısal Değişiklik

Önceki düzenlemede, uluslararası sağlık turizmi tanıtım faaliyetleri için ayrı bir düzenleme öngörülmüş; bu kapsamda yalnızca yetki belgeli tesis ve kuruluşlara tanıtım yapma hakkı tanınmış, tanıtım dili olarak yalnızca hedef ülke dilleri veya İngilizce kullanımına izin verilmiş ve yurtiçinde talep oluşturmaya yönelik içerikler açıkça yasaklanmıştı. Ayrıca tanıtımların içerik ve etik yönden sıkı kurallara bağlandığı, hasta hikayelerine ancak mahremiyet ve onam şartlarıyla yer verilebildiği dikkat çekmekteydi.

Yeni Yönetmelik ile birlikte bu özel hükümler yürürlükten kaldırılmış ve tanıtım faaliyetleri, artık 29.07.2023 tarihli ve 32263 sayılı Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik kapsamında yürütülmeye başlanmıştır.

Bu değişiklikle, uluslararası sağlık turizmi faaliyetlerinin tanıtımında özel kurallar yerine genel sağlık hizmeti sunucuları için geçerli olan standartlar uygulanmakta olup; düzenleme uygulama birliği sağlamayı hedeflemektedir. Ancak uygulamada ortaya çıkabilecek farklılıklara yönelik yorum ihtiyacı ve belirsizliklerin giderilmesi bakımından, yeni yapının etkilerinin zaman içinde değerlendirilmesi gerekecektir.

5. Tartışmalı Düzenlemeler Üzerine Hukuki Değerlendirme

5.1 Fiyatlandırma Yetkisinin Sağlık Bakanlığına Bırakılması

Hizmet fiyatlarının Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmesi, şeffaflık sağlama amacı taşısa da, serbest piyasa ekonomisinin temel ilkeleriyle sınırlı uyum göstermektedir. Hizmetlerin niteliği ve çeşitliliği dikkate alındığında, merkezi fiyatlandırmanın sektörde tek tipleşmeye ve hizmet kalitesinin zarar görmesine yol açabileceği değerlendirilmektedir.

5.2 HealthTürkiye Platformunun Tanıtım Faaliyetleri Üzerindeki Etkisi

Tüm tanıtım faaliyetlerinin HealthTürkiye markası altında toplanması, ülke imajını güçlendirme amacı taşısa da, bağımsız sağlık tesislerinin kendi marka kimliklerini oluşturma ve farklılaşma imkanlarını sınırlayabilecektir.

5.3 Komplikasyon Kapsamında Getirilen Yeni Sorumluluk ve Malpraktis

Yeni düzenlemede, #komplikasyon ve tıbbi kötü uygulama (malpraktis) aynı sorumluluk başlığı altında ele alınmıştır.

Oysaki komplikasyonlar, tıbbi müdahale sürecinde ortaya çıkabilen ve çoğu zaman öngörülebilir nitelikte olan olumsuz sonuçlar olup, hekimin özen yükümlülüğüne aykırılığı bulunmaksızın meydana gelebilir. #Malpraktis ise, hekimin bilgi, dikkat ve özen eksikliği gibi kusurlu davranışları sonucunda hastaya zarar vermesini ifade eder.

Bu iki farklı hukuki kavramın aynı sorumluluk rejimi altında değerlendirilmesi, özellikle komplikasyonlardan kaynaklanan zararlarda da sağlık tesisleri ve aracı kuruluşların doğrudan sorumlu tutulmasına yol açabilecektir. Yönetmelikte komplikasyonlardan sorumluluğun kapsamı ve sınırlarına ilişkin açık bir ayrım yapılmamış olması, uygulamada sağlık tesisleri ve sağlık profesyonelleri açısından belirsizlik yaratabilecektir. Nitekim, komplikasyonun, hekimin müdahalesine bağlı olmaksızın ortaya çıkan bir risk olması karşısında, her komplikasyon sonucunda sorumluluk yüklenmesi, hukuki güvenlik ilkesine ve hakkaniyet esaslarına aykırılık teşkil edebilecektir.

Bu nedenle, ilerleyen süreçte #komplikasyon ile #malpraktis arasında sorumluluk bakımından farklılıklar gözetilmeden yapılan bu düzenlemenin, hem tazminat hukuku uygulamalarında hem de sigorta teminatları açısından yeni tartışmalara zemin hazırlayabileceği değerlendirilmelidir.

6. Yürürlük ve Uyum Süreleri

Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik 26 Nisan 2025 tarihli yeni Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş  önceki yönetmelik  yürürlükten kaldırılmıştır. Yeni Yönetmelik ile, mevcut yetki belgeli sağlık tesisleri ve aracı kuruluşlara, Yönetmelik hükümlerine uyum sağlamak üzere yürürlük tarihinden itibaren 6 ay süre tanınmıştır.

Ayrıca, sağlık tesislerinin uluslararası akreditasyon belgesi alma yükümlülüğü için 31 Aralık 2025, #komplikasyonsigortası yaptırma yükümlülüğü için ise 31 Aralık 2026 tarihleri son uyum tarihleri olarak belirlenmiştir. Bu süreler içerisinde gerekli şartları sağlamayan kuruluşların yetki belgelerinin iptali söz konusu olabilecektir.

Sonuç olarak;

Yeni Yönetmelik ile sağlık turizmi alanında çeşitli düzenlemeler getirilmiştir. Uygulamadaki etkilerinin zaman içinde gözlemlenmesi; sektör aktörlerinin yeni yükümlülüklere uyum sürecini yönetirken hukuki risklerin dikkatle değerlendirilmesi önem arz etmektedir.

Av. Ayşe Gül HANYALOĞLU