Anayasa Mahkemesi, 1/6/2023 tarihinde E.2022/120, K.2023/107 sayılı kararı ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesine 5560 sayılı Kanun’un 23. maddesiyle eklenen (5) numaralı fıkranın birinci cümlesini Anayasa’ya aykırı bulmuş ve iptal etmiştir. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) düzenlemesini iptal eden bu karar 1.8.2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Kasten yaralama ve görevi yaptırmamak için direnme suçlarından açılan bir ceza davasında Tokat Asliye Ceza Mahkemesi, "HAGB düzenlemesinin anayasaya aykırı olduğu" iddiasında bulunmuş ve Anayasa Mahkemesi bu iddiayı kabul ederek iptal kararı vermiştir. Anayasa Mahkemesi'nin bu kararı ile iptal edilen HAGB düzenlemesinin doktorlar aleyhine açılan ceza davalarına etkisini inceleyeceğiz.
HAGB Nedir ve Nasıl Uygulanıyor?
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), 2005 yılında Türk Ceza ve Ceza Usul Hukuku'nda yapılan değişiklikle yürürlüğe giren bir düzenlemedir. Bu düzenleme, yargılama sonucunda 2 yıl veya daha az hapis cezası ya da adli para cezası hükmedilen suçlarda, mahkûmiyet hükmünün belirli koşullara bağlı olarak 5 yıllığına ertelenmesi anlamına gelir. Bu süre boyunca kişi, belirli şartları yerine getirmek zorundadır. En önemli şart, HAGB kararının kesinleşmesinden itibaren 5 yıl boyunca yeniden kasıtlı bir suç işlememektir. Bu süre boyunca şartları yerine getirirse, sanık hakkında açılmış kamu davasının düşürülmesine karar verilir ve sanık ceza almamış olur.
Hekimler ve HAGB
Hekimler aleyhine tıbbi malpraktis iddiası ile Türk Ceza Kanunu'nun 85 ve 89. maddeleri uyarınca açılan davalar, "taksirle yaralama" veya "taksirle ölüme sebebiyet verme" suçlarını içermesi ve 2 yıldan az hapis cezası öngören suçlar arasında yer alması nedeniyle HAGB kararları sıklıkla verilmektedir. Ancak, Anayasa Mahkemesi'nin 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. Maddesini iptal etmesi, hekimler aleyhine açılan ceza davalarının sonuçlarını da etkileyecektir. İptal kararı bir yıl sonra yürürlüğe girecektir.
Anayasa Mahkemesi'nin HAGB İptal Kararı ve Gerekçeleri
Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararında, HAGB'nin uygulanmasının sanığı savunmasız duruma soktuğu ve istinaf kanun yoluna başvuru hakkından peşinen feragat etmeye zorladığı belirtilmiştir. Ayrıca, HAGB kararının mağdurlar açısından yeterli giderim sağlamadığı ve devletin kişilerin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme şeklindeki yükümlülüğünü yerine getiremediği belirtilmiştir.
Kamu görevlisinin görevi sebebiyle işlediği suçlarda ise; failin kamu görevlisi olduğu durumlarda hukuka aykırı ve son derece ciddi bir fiilin hiçbir şekilde hoş görülemeyeceği belirtilmiş ve HAGB kurumunun kamu görevlisinin görevi sebebiyle işlediği ve Anayasa’nın 17. maddesi anlamında işkence, eziyet ve kötü muamele kabul edilen suçlar bakımından uygulanmayacağına dair yasal düzenlemenin bulunmadığına dikkat çekilmiştir.
Sonuç
Anayasa Mahkemesi'nin HAGB'yi iptal kararı, hekimler aleyhine açılan malpraktis ceza davalarının sonuçlarını etkileyecektir. Devam eden ceza davalarında1 yıl süre ile HAGB uygulanabilecektir. Doktorlar devam eden yargılamada bu iptal kararının etkilerini dikkatle alınmalıdır.
Arb. Av. Ayşe Gül Hanyaloğlu
HANYALOĞLU &ACAR HUKUK BÜROSU